Elementy obuwia roboczego i materiały obuwnicze

Z czego się składa obuwie robocze?

Rozszerzony podział odnośnie konstrukcji obuwia roboczego i zawodowego

Ze względu na konstrukcję i przeznaczenie możemy wyróżnić następujące typy obuwia roboczego i zawodowego:

obuwie profilaktyczne zawodowe bez podnoska szczególnie przeznaczone dla sprzedawców, pracowników gastronomii, personelu szpitalnego (sandały medyczne). Podeszwa w takim obuwiu nie jest być zbyt gruba, dzięki czemu buty są lekkie i wygodne w noszeniu, nawet przez 8 godzin dziennie.
- sandały bez zabudowanej piety
  - sandały skórzane na podeszwice z PU
  - sandały tworzywowe EVA
- sandały z zabudowaną pietą
- saboty (sandały z drewniana podeszczową)
sandały robocze z zabudowaną piętą
- sandały ochronne z noskiem
- sandały robocze bez podnoska
półbuty robocze i ochronne
- półbuty robocze skórzane
- półbuty robocze sportowe
  - półbuty robocze wsuwane
  - półbuty robocze sznurowane
  - półbuty robocze zapinane na rzepy
  - półbuty robocze z szybkim wiązaniem BOA
trzewiki robocze i ochronne
- trzewiki robocze skórzane (pełnoskórzane)
- sztyblety robocze skórzane
- trzewiki robocze sportowe/trekingowe
  - trzewiki robocze sznurowane tradycyjnie
  - trzewiki robocze z szybkim wiązaniem BOA
- trzewiki ochronne specjalistyczne (dla spawacza)
buty do kolan
- kalosze
- buty skórzane wysokie
  - obuwie taktyczne dla ochrony
  - obuwie strażackie
buty z przedłużoną cholewką

Materiały wykorzystane do produkcji butów roboczych

Obuwie robocze składa się min. z

podeszwy
cholewki
podnoska
wkładki antyprzebiciowej

Tworzywa z których wykonuje się podeszwy butów roboczych.

Guma - podeszwy gumowe cechują się odpornością na temperaturę do 300°C w krótkotrwałym kontakcie oraz są odporne na oleje, benzynę, rozcieńczone roztwory kwasów i zasad. Podeszwa gumowa jest odporna na ścieranie, wilgoć, pleśń oraz bardziej wytrzymała na obciążenia i szkodliwe czynniki w porównaniu z innymi rodzajami podeszew.
Poliuretan (PU) - poliuretan o pojedynczej, podwójnej gęstości lub poliuretan o specjalistycznych właściwościach np odporny na temperaturę do -25°C. Podeszwy poliuretanowe odporne są na temperatury do 100°C (poliuretan o pojedynczej gęstości) oraz odporne na ścieranie (poliuretan o podwójnej gęstości). Podeszwy poliuretanowe są olejoodporne oraz odporne na na ropę naftową i benzynę ale nie są słabiej odporne na rozpuszczalniki organiczne i nieorganiczne, płyny hamulcowe, roztwory kwasów czy zasad jak podeszwy z innych tworzyw szczególnie z gumy.
Guma nitrylowa (NITRYL) - podeszwy z gumy nitrylowej znajdują zastosowanie szczególnie w obuwiu odpornym na wysokie temperatury do 300°C w krótkotrwałym kontakcie HRO. Podeszwy takie posiadają również wysoką odporność na zużycie i substancje chemiczne. Istotnym składnikiem gumy nitrylowej jest guma butadienowo-nitrylowa, czyli NBR. Sprawia to iż guma nitrylowa jest wyjątkowo odporna na oleje i niską temperaturę.
TPR to Thermo Plastic Rubber, czyli guma termoplastyczna. Materiały TPR to elastomery wykonane z SBS i innych wypełniaczy. formowanie wtryskowe i rozdmuchowe, twardość materiału TPR jest szeroka i jest to również jeden z miękkich materiałów gumowych.
TPE (termoplastyczny elastomer poliestrowy) zwany także kauczukiem termoplastycznym (TR) ma właściwości zbliżone do gumy. Elastomery termoplastyczne (TPE) są mieszankami twardych materiałów termoplastycznych np. polipropylenu, poliamidu, czy politereftalanu butylenu z miękkim kauczukiem oraz często dodatkiem modyfikatorów i wypełniaczy. TPE to tworzywo elastyczne, sprężyste, o dużej odporności termicznej i chemicznej (od -40°C do +100°C) Jest tworzywem odpornym na działanie paliw, smarów, hydrolizę, promienie UV i czynniki atmosferyczne. Jednym z elastomerów jest poliuretan termoplastyczny TPE-U (TPU) który jest wykorzystany w obuwiu o podeszwach dwuwarstwowych PU/TPU.
- TPU / TPE-U Poliuretany termoplastyczne wyróżniają się wysoką odpornością na działanie olejów mineralnych oraz na zużycie, dużą wytrzymałością na rozciąganie oraz wysoką sprężystością. Przy użyciu innych surowców takich jak polieter, możliwe jest znaczne zwiększenie odporności materiału na niskie temperatury i hydrolizę. Inne zmiany pozwalają na zwiększenie odporności na działanie olejów biodegradowalnych. Podeszwy z TPU charakteryzują się typową odpornością cieplną do około 80°C a krótkotrwale nawet do 120°C. Podeszwy z TPU wykazują odporność na niskie temperatury nawet do -45°C nie wykazując przy tym kruchości.
  Właściwości podeszw z TPU:
  - fizyczne
    - dobra giętkość i elastyczność,
    - zdolność do odkształcania zwrotnego,
    - właściwości tłumiące uderzenia i wstrząsy,
    - odporność na rozerwania i pęknięcia,
    - dobra odporność na ścieranie.
    - nie rysowanie powierzchni podłogi
  - chemiczna odporność
    - czyste węglowodory alifatyczne, (propan, butan i ciężka benzyna),
    - oleje mineralne i smary,
    - wodę do 50°C
    - działanie ozonu i starzenie.
      Zanieczyszczenia, takie jak wilgoć, alkohole lub połączenie kwasów z zasadami mogą działać niekorzystnie na podeszwy z TPU pod względem chemicznym.
  - chemiczna nieodporność na
    - estry, etery, ketony, alkohole i glikole,
    - gorącą wodę, parę wodną,
    - aminy, kwasy i zasady.
EVA to kopolimer etylenu i octanu winylu. Jest najlżejszym materiałem stosowanym do produkcji obuwia. Waga gotowego obuwia jest niejednokrotnie trzykrotnie niższa od analogicznego obuwia wykonanego z tradycyjnych materiałów (np. gumy). Ma strukturę piankową dającą doskonałe własności termoizolacyjne, wodoodporne, amortyzacyjne i elastyczne. Podeszwy i obuwie z pianki EVA doskonale chroni stopę przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi. Pianka izoluję stopę od temperatury na zewnątrz, tworząc swoistą barierę termoizolacyjną. Obuwie z wykorzenianiem tworzywa EVA znajduje zastosowanie nawet w temperaturach ekstremalnych -70°C. Tworzywo wykazuje słabą odporność na rozpuszczalniki, nie jest wytrzymałe mechanicznie i odporne na wysokie temperatury czy promieniowanie UV.
Phylon - Technologia Nike Phylon to szczegółowy proces wytwarzania podeszwy z pianki EVA. W procesie piankę ściska się następnie przetwarza w wysokiej temperaturze, po czym chłodzi i kształtuje w specjalnych formach. Dzięki temu powstaje bardzo lekki jednocześnie maksymalnie wytrzymały materiał, który świetnie amortyzuje wstrząsy podczas uderzeń o podłoże. Podeszwa środkowa obuwia z Phylonu jest lekka, elastyczna i uformowana w różne wzory.
PCV

Podeszwy wielotworzywowe w obuwiu roboczym

Dwutworzywowe
- PU/PU - zewnętrzna warstwa twardy poliuretan o podwójnej gęstości, wewnętrzna warstwa miękki spieniony poliuretan
- PU/Guma zewnętrzna warstwa lita guma, wewnętrzna warstwa spieniony miękki poliuretan
- PU/TPU(TPE-U) zewnętrzna warstwa poliuretan termoplastyczny, wewnętrzna warstwa spieniony miękki poliuretan
- PU/NITRYL zewnętrzna warstwa kauczuk nitrylowy, wewnętrzna warstwa spieniony miękki poliuretan
- EVA/Guma zewnętrzna warstwa guma, wewnętrzna warstwa tworzywo EVA
- Phylon/Guma — zewnetrzna warstwa gumowa, wewnętrzna z pianki Phylon
- Phylon/TPR

Tworzywa z których wykonuje się cholewki butów roboczych

Cholewka buta roboczego to górna część obuwia, która ma za zadanie ochronę stopy przed czynnikami zewnętrznymi oraz zapewnienie odpowiedniego komfortu użytkowania. W zależności od przeznaczenia obuwia stosuje się różnorodne materiały — naturalne, syntetyczne oraz tekstylne — które różnią się wytrzymałością, odpornością na czynniki środowiskowe, wagą, elastycznością i przewiewnością. Poniżej przedstawiamy najczęściej stosowane materiały cholewek wraz z ich właściwościami i przeznaczeniem:

Buty skórzane

Skóra typu Buffalo

Grubszy i bardziej wytrzymały wariant skóry naturalnej pozyskiwany ze skóry bawolej. Charakteryzuje się większą odpornością na uszkodzenia mechaniczne oraz efektownym wyglądem o wyrazistej fakturze. Dzięki impregnacji oferuje dobrą odporność na wodę i brud. Polecana do cięższych warunków pracy, np. w budownictwie i leśnictwie.

Skóra licowa lub nubukowa olejowa (Crazy Horse)

Skóra bydlęca, której wierzchnią warstwę pokryto woskiem lub olejem. Dzięki temu zyskuje efekt postarzenia i zwiększoną odporność na wilgoć oraz zabrudzenia. Bardzo trwała i estetyczna, nabiera charakteru z czasem użytkowania. Polecana do pracy w zmiennych warunkach pogodowych.

Skóra nubukowa naturalna bydlęca

Skóra licowa, której powierzchnię delikatnie przeszlifowano, nadając jej efekt lekko zamszowy. Dzięki zachowaniu struktury lica materiał pozostaje trwały, a zarazem miękki i oddychający. Sprawdza się w eleganckim, a jednocześnie funkcjonalnym obuwiu roboczym.

Skóra zamszowa

Skóra naturalna, z której całkowicie usunięto warstwę lica, a powierzchnię wyszlifowano. Bardzo miękka i przewiewna, ale wymagająca regularnej pielęgnacji i impregnacji. Ma niską odporność na zabrudzenia oraz wodę. Stosowana w lekkim obuwiu roboczym.

Skóra welurowa

Odmiana skóry zamszowej o gęstszej i bardziej odpornej strukturze. Mniej podatna na zniszczenia niż nubuk, zachowując jednocześnie dobrą oddychalność i elastyczność. Sprawdza się w warunkach wymagających kompromisu między trwałością a komfortem.

Mikrofibra (Microfibra)

Zaawansowany materiał syntetyczny, często stosowany jako wysokiej klasy alternatywa dla skóry naturalnej. Jest lekka, bardzo trwała i odporna na wilgoć. Lepsza oddychalność niż skóra PU, a jednocześnie łatwa w utrzymaniu czystości. Wykazuje stabilność w niskich temperaturach. Polecana do intensywnego użytkowania.

Skóra syntetyczna PU

Imituje wygląd skóry naturalnej, ale jest wykonana z poliuretanu. Odporna na wodę, łatwa do czyszczenia i ekonomiczna. Niestety, ma słabą przewiewność i w niskich temperaturach może pękać. Odpowiednia do krótkotrwałych zadań lub tam, gdzie kontakt z wodą i brudem jest częsty, a przewiewność ma drugorzędne znaczenie.

Buty tekstylne i tworzywowe

Tkanina siatkowa (Mesh)

Materiał tekstylny o strukturze siateczki. Bardzo lekki i przewiewny, zapewnia dobrą cyrkulację powietrza, co przekłada się na komfort cieplny stopy. Jednak ma niską odporność na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne, dlatego stosowany głównie w lekkim obuwiu lub jako element wentylacyjny.

Dzianina żakardowa

Estetyczna dzianina o charakterystycznym splocie, stosowana w lżejszym i nowoczesnym obuwiu. Przewiewna i elastyczna, zapewnia dobre dopasowanie do stopy. Niestety, nie nadaje się do ciężkich warunków pracy ze względu na ograniczoną odporność mechaniczną.

Tkanina płócienna (Canvas)

Gruba i wytrzymała tkanina bawełniana lub lniana. Oferuje dobrą oddychalność i odporność na przetarcia. Po impregnacji zyskuje właściwości wodoodporne. Sprawdza się w lżejszym obuwiu roboczym i przy pracy w suchych warunkach.

Flyknit

Technologia polegająca na tworzeniu cholewki z jednego kawałka dzianiny. Umożliwia dopasowanie do stopy i znakomitą przewiewność. Jednak materiał ten jest mniej odporny na uszkodzenia fizyczne i nie nadaje się do pracy w środowiskach przemysłowych. Często stosowany w obuwiu hybrydowym.

Stretch

Elastyczne materiały na bazie elastanu i poliestru, stosowane głównie w miejscach wymagających rozciągliwości, takich jak język lub kołnierz buta. Zapewniają komfort i dobre dopasowanie, ale nie pełnią funkcji ochronnej. Nieodporne na czynniki środowiskowe.

Softshell

Cholewka z materiału softshell to buty lekkie, wytrzymałe i oddychające idealne na lato

Poliuretan (PU)

Stosowany w postaci twardych powłok lub miękkiej pianki. Zapewnia lekkość, izolację termiczną i elastyczność. W formie pianki zwiększa komfort użytkowania, w formie powłoki chroni przed wilgocią. Niska odporność na rozciąganie i temperatury skrajne.

Guma

Bardzo trwały materiał, wykorzystywany głównie w kaloszach i obuwiu całogumowym. Oferuje znakomitą odporność na wodę, chemikalia i uszkodzenia mechaniczne. Może być jednak cięższa i mniej komfortowa termicznie. Niekiedy stosowana jako nakładka ochronna na noski.

PCV (polichlorek winylu)

Sztywne tworzywo sztuczne stosowane głównie w butach ochronnych i kaloszach. Oferuje odporność na wodę i substancje chemiczne. Łatwe w dezynfekcji, ale mniej elastyczne i mogą pękać w niskich temperaturach.

EVA (etylen-octan winylu)

Materiał piankowy używany w lekkim obuwiu, np. klapkach i chodakach roboczych. Skrajnie lekki i miękki, dobrze tłumi wstrząsy. Niezbyt trwały, mało odporny na ścieranie i wysokie temperatury. Wymaga częstszej wymiany.

TPU (termoplastyczny poliuretan)

Tworzywo o dużej elastyczności i odporności na ścieranie. Wzmacnia konstrukcję cholewki, zapewniając dodatkową ochronę mechaniczną. Odporne na oleje, chemikalia i promieniowanie UV. Zachowuje elastyczność w szerokim zakresie temperatur.

KPU (knitted polyurethane)

Nowoczesny materiał łączący zalety TPU i struktury dzianiny. Umożliwia tworzenie bezszwowych, odpornych na zginanie cholewek. Wysoka trwałość, elastyczność i odporność na warunki atmosferyczne. Stosowany w nowoczesnym obuwiu ochronnym.